Bornholm

Podobnie jak środowisko geograficzne, również problemy osadnicze, ludnościowe i gospodarcze Bornholmu, ze względu na swą specyfikę, zasługują na oddzielne omówienie. Główną cechą krajobrazu zagospodarowanego tej wyspy są rozproszone farmy złożone z dużych, czworobocznych dworzyszcz o szachulcowych ścianach, z, przechodnim szczytem i bramą wjazdową, usytuowaną w rogu czworoboku, którego część tworzą duże budynki stajenne. Otaczają je pola uprawne o układzie trójniwowym i duże pastwiska. Gęsta sieć dróg łączy te farmy z osiedlami, gdzie znajdują się kościoły, zlokalizowanymi na skrzyżowaniach dróg, wśród kęp drzew, nad którymi bieleją niekiedy średniowieczne, rotundowe kościoły obronne z XII w. lub wznoszą się wysokie spichrze zbożowe na podobieństwo wież. Dla poznania istoty krajobrazu rolniczego Bornholmu, odbiegającego od duńskiego niezbędne jest przytoczenie kilku historycznych faktów dotyczących lokalizacji farm. Rozproszenie ich jest pierwotne. Zwartych wsi, jak dawniej w Danii, nigdy tu nie było, toteż Bornholm nie był nigdy objęty komasacją. Chłopi byli tu zawsze wolni. Istniała tylko względnie mała liczba dzierżawców dóbr kościelnych lub posiadłości królewskich, którzy również byli ludźmi wolnymi.